O fotografii czarno-białej, czyli jak zobaczyć świat w odcieniach szarości / B&W photography. How to see World in shades of gray?

Prosta konwersja koła barw do skali szarości
[Simple conversion of the color scale to grayscale]

Niedawno pisałem co urzekło mnie w fotografii czarno-białej (vide: Dlaczego kocham szarości?), a dziś parę słow o tym jak zobaczyć piękno świata w odcieniach szarości. Jeżeli do tej pory robiliśmy tylko kolorowe zdjęcia, to przejście z kolorowego świata widzianego naszymi oczyma, do świata monochromatycznego może początkowo sprawiać pewne trudności. W fotografii czarno-białej to nie kolor buduje klimat zdjęcia, a kształt, kontrasty, no i przede wszystkim światło… Wszystko da się sfotografować jako zdjęcie czarno-białe, ale nie każdy motyw dobrze będzie wyglądać na takim zdjęciu. Szczególnie dotyczy to tematów, w których występują kolory, które podobnie wyglądają w skali szarości. Takim przykładem są kolor czerwony i zielony. Te łatwe do odróżnienia i kontrastowe barwy po zwykłej konwersji do skali szarości wyglądają bardzo podobnie i zestawiona obok siebie na czarno-białym zdjęciu będą zlewać się w jedną szarą plamę. W skali szarości dobrze wyglądają za to motywy, w których pojawiają się kolory żółty i niebieski.

Kadr zbudowany na dużych kontrastach
[High contrast photo] 

W skali szarości jasne odcienie odbierane są przez nasze zmysły podobnie jak kolory ciepłe, a czerń i ciemne odcienie szarości odpowiadają kolorom zimnym. Im większa różnica miedzy odcieniami szarości na naszym zdjęciu, tym większy kontrast powodujący, że zdjęcie z reguły odbierane jest jako bardziej interesujące i bardziej przykuwają wzrok (z reguły świetnie w skali szarości wyglądają białe obłoki na błękitnym niebie), co oczywiście nie znaczy, że motywy, w których dominują tony średnie (np. zdjęcia robione przy mglistej pogodzie) nie są interesujące dla odbiorcy. Nie należy zapominać, o kompozycji zdjęcia, która jest równie ważna jak właściwe operowanie tonacją.

Zdjęcie z dominacją tonów średnich
[Mid-tones photo]

Całe szczęście większość współczesnych lustrzanek i zaawansowanych aparatów kompaktowych oferuje możliwość wyboru trybu fotografowania czarno-białego dając możliwość podglądu na żywo. Jesteśmy zatem jeszcze przed naciśnięciem spustu (lub przycisku na ekranie) zobaczyć efekt. Jest to bardzo wygodne na początku przygody z fotografią czarno-białą. Wiele aparatów fotograficznych oferuje dodatkowo różnego rodzaju filtry, czy ustawienia tonalne, które dają większą kontrolę nad końcowym efektem i umożliwiają kreowanie obrazu na komputerze.

Kolejna rzecz, o której warto pamiętać, to zapisywanie zdjęć w formacie RAW. Zapisując zdjęcia w formacie JPG traci się wiele informacji rejestrowanych przez matrycę naszego aparatu w momencie robienia zdjęcia. Format RAW charakteryzuje się dużym zakresem tonalnym, brakiem kompresji stratnej i zawiera zazwyczaj 12 lub 14 bitów na piksel (w odróżnieniu od 8-bitowych plików JPEG). Plik w formacie RAW uważa się za cyfrowy odpowiednik negatywu, a jego konwersję za wywoływanie (za Wikipedią). Format RAW zachowując całą informację pozwala podczas obróbki komputerowej uzyskać zarówno obraz w kolorze, jak i czarno-biały. Co więcej, wybierając odpowiednią metodę konwersji do skali szarości jesteśmy w stanie uzyskać lepszy efekt niż w przypadku zapisu zdjęcia od razu w trybie czarno-białym w formacie JPG przez nasz aparat fotograficzny.

Zdjęcie w miękkiej tonacji [Soft tones  photo]

Jeżeli dysponujemy dużą ilością miejsca na karcie pamięci i nasz aparat oferuje taką możliwość, to możemy pokusić się zapis jednocześnie w formacie JPG i RAW, to pozwoli nam na przykład na szybkie opublikowanie udanego zdjęcia w formacie JPG, ale pozwoli też na kreatywną zabawę z fotografią na komputerze. Co prawda większość producentów aparatów cyfrowych stosuje własny format plików typu RAW (np. Canon - .crw, Nikon - .nef, Sony - .arw), ale zazwyczaj oferują od razu programy do ich "wywoływania". Moduł do wywoływania RAW-ów jest też częścią większości znanych programów graficznych, np. Adobe Lightroom i Adobe Photoshop (Camera RAW), Corel PHOTO-PAINT i inne.